AYM (Aanayasa Mahkemesine) Bireysel Başvuru
1. Anayasa Mahkemesi Bireysel Başvuru Nedir?
Aym Bireysel başvuru, herkesin Anayasa’da güvence altına alınmış temel hak ve özgürlüklerinden Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve buna ek Türkiye’nin taraf olduğu protokoller kapsamındaki herhangi birinin kamu gücü tarafından ihlal edildiği iddiasıyla başvurabileceği bir hak arama yoludur.
2. Anayasa Mahkemesi Bireysel Başvuru Nasıl Yapılır?
Bireysel başvuru, 6216 sayılı Anayasa Mahkemesinin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun ve Anayasa Mahkemesi İçtüzüğü’nde (İçtüzük) belirtilen şartlara uygun biçimde ve bireysel başvuru formu kullanılarak resmî dilde yapılır.
2.1. Bireysel Başvuru Formu Nereden Temin Edilir?
6/11/2018 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanan İçtüzük değişikliğiyle bireysel başvuru formu yenilenmiştir. Başvuru formunun örneği, İçtüzük ekinde (EK-1) bulunmaktadır. Ayrıca Anayasa Mahkemesinin internet sitesinde yer almaktadır.
2.2. Başvuru Formu Hangi Bilgileri İçermektedir?
Başvuru formunda aşağıdaki hususlar yer alır:
a) Başvurucunun T.C. kimlik numarası, adı, soyadı, anne adı, baba adı, doğum tarihi, cinsiyeti, uyruğu, mesleği ve adresi, varsa telefon numaraları ve elektronik posta adresi.
b) Başvurucunun tüzel kişi olması hâlinde; Merkezi Sicil Kayıt Sistemi (MERSİS) numarası, unvanı, adresi ve tüzel kişiliği temsile yetkili kişinin adı, soyadı ve T.C. kimlik numarası, MERSİS numarasının bulunmaması hâlinde tüzel kişinin vergi numarası veya kayıtlı olduğu sicil ve numarası ile varsa telefon numaraları ve kayıtlı elektronik posta
adresi.
c) Başvurunun;
1) Avukat vasıtasıyla yapılması hâlinde; avukatın adı, soyadı, kayıtlı olduğu baro ve sicil numarası, yazışma adresi, varsa telefon numaraları ve elektronik posta adresi.
2) Avukat olmayan kanuni temsilci vasıtasıyla yapılması hâlinde; kanuni temsilcinin T.C. kimlik numarası, adı, soyadı, anne adı, baba adı, doğum tarihi, uyruğu, yazışma adresi, varsa telefon numaraları ve elektronik posta adresi.
ç) Kamu gücünün ihlale neden olduğu iddia edilen işlem, eylem ya da ihmaline dair olayların tarih sırasına göre özeti.
d) Bireysel başvuru kapsamındaki güncel ve kişisel haklardan hangisinin hangi nedenle ihlal edildiği ve buna ilişkin gerekçeler ve delillere ait özlü açıklamalar.
e) İhlal edildiği iddia edilen temel haklar ve bunlara ilişkin açıklamaların birbirleriyle ilişkilendirilerek ayrı ayrı yapılması.
f) Başvuru yollarının tüketilmesine ilişkin aşamaların tarih sırasına göre yazılması.
g) Başvuru yollarının tüketildiği veya başvuru yolu öngörülmemişse ihlalin öğrenildiği tarih.
ğ) Başvuru mazeret nedeniyle süresi içinde yapılamamışsa buna dair açıklamalar.
h) Başvurucunun talepleri.
ı) Başvurucunun Mahkeme önünde devam eden bir başka başvurusu varsa numarası.
i) Varsa kamuya açık belgelerde kimliğinin gizli tutulması talebi ve bunun gerekçeleri.
j) Kısa mesaj (SMS) veya elektronik posta yoluyla bilgilendirme yapılmasını isteyip istemediği.
k) Başvurucunun veya avukatının ya da kanuni temsilcisinin imzası.
l) Varsa İçtüzük’ün 73. maddesi kapsamında maddi ve manevi bütünlüğüne yönelik tedbir talebi ve bunun gerekçeleri.
2.3. Başvuru Formuna Hangi Belgelerin Eklenmesi Gerekir?
Başvuru formuna aşağıdaki belgelerin ya da onaylı örneklerinin eklenmesi zorunludur:
a) Kanuni temsilci veya avukat vasıtasıyla takip edilen başvurularda başvurucuyu temsile yetkili olduğuna dair mevzuata uygun belge.
b) Harcın ödendiğine dair belge.
c) Başvuru bizzat yapılmış ise başvurucunun kimliğini tespite yarar resmî belgenin onaylı örneği.
ç) Tüzel kişi adına kanuni temsilcinin başvurması hâlinde, başvuru tarihi itibarıyla temsile yetkili olunduğunu gösteren resmî belgenin
onaylı örneği.
d) Nihai karar ya da işlemi öğrenme tarihini gösteren belge.
e) Başvuruda ileri sürülen hak ihlali iddialarını temellendirecek belgelerin onaylı örnekleri.
f) Tazminat talebi varsa uğranılan zarar ve buna ilişkin belgeler.
g) Olağan ve olağanüstü kanun yolu başvuru dilekçelerinin onaylı örnekleri.
ğ) Başvuru süresinde yapılamamışsa varsa mazereti ispatlayan belgeler.
h) Adli yardım talebi varsa başvurucunun yargılama giderlerini karşılayabilecek durumda olmadığını gösteren mali durumuna ilişkin belgeler ile mevzuatta adli yardım talebinde bulunabilmek için öngörülen diğer belgeler.
Başvurucu, İçtüzük’ün 59. maddesinin (3) numaralı fıkrasındaki belgeleri herhangi bir nedenle sunamaması hâlinde bunun gerekçelerini belirterek varsa buna ilişkin bilgi ve belgeleri başvuru formuna ekler. Mahkeme, mazereti kabul etmesi hâlinde ve gerekli gördüğü takdirde bu bilgi ve belgeleri resen toplar.
2.4. Başvuruda Bulunulmasından Sonra Başvuru Formundaki Bilgilerde ve Başvuruyla İlgili Koşullarda Herhangi Bir Değişiklik Olduğunda Ne Yapmalıdır?
Başvurucuların başvuru formunda belirttiği bilgilerde veya başvuruyla ilgili koşullarda herhangi bir değişiklik meydana geldiğinde Anayasa Mahkemesine bildirimde bulunması zorunludur.
2.5. Başvuru Formuna Eklenmesi Zorunlu Belgelerin Asılları Yerine Onaylı Suretleri Sunulavilir mi?
İçtüzük’ün 59. maddesinde başvuru formuna eklenmesi zorunlu olarak gösterilen belgelerin mevzuat gereği suret çıkarma yetkisi bulunan kişi veya makamlarca onaylı örnekleri de başvuru formuna eklenebilir.
2.6. Bireysel Başvuru Yapmak İçin Nereye Müracaat Edilir?
Bireysel başvurular, Anayasa Mahkemesine doğrudan müracaatla ya da mahkemeler veya yurt dışı temsilcilikler vasıtasıyla yapılabilir.
2.7. Bireysel Başvurunun Bizzat Yapılması Zorunlu Mudur?
Bireysel başvuru bizzat başvurucu, kanuni temsilcisi ya da avukatı tarafından yapılabilir. Avukat veya kanuni temsilci aracılığıyla yapılan başvurularda başvurucuyu temsile yetkili olunduğuna dair mevzuata uygun belgenin başvuru formuna eklenmesi zorunludur.
2.8. Bireysel Başvuruda Bulunmak İçin Avukat Tutmak Zorunlu Mudur?
Bireysel başvuruda bulunulurken ya da başvurunun incelenme sürecinde avukat tutmak zorunlu değildir.
2.9. Başvurucunun kamuya açık belgelerde kimliğinin gizli
tutulmasını talep etme hakkı var mıdır?
Başvurucu gerekçesini de belirtmek kaydıyla kamuya açık belgelerde kimliğinin gizli tutulmasını talep edebilir.
2.10. Bireysel başvuru harca tabi midir?
Bireysel başvurular harca tabidir. Başvuru formuna harcın ödendiğine dair belgenin eklenmesi zorunludur.
2.11. Bireysel başvuru harcını ödeme gücünün bulunmaması
hâlinde adli yardımdan yararlanmak için ne yapılmalıdır?
Başvurucunun adli yardım talebini başvuru formunda açıkça dile getirmesi gerekir. Başvurucu ayrıca, yargılama giderlerini karşılayabilecek durumda olmadığını gösteren mali durumuna ilişkin belgeler ile mevzuatta adli yardım talebinde bulunabilmek için öngörülen diğer belgeleri başvuru formuna eklemelidir. Adli yardım talebinin kabul edilebilmesi için başvurucunun kendisinin ve ailesinin geçimini önemli ölçüde zor duruma düşürmeksizin yargılama giderlerini kısmen veya tamamen ödeme gücünden yoksun olması ve aynı zamanda adli yardım talebinin açıkça dayanaksız olmaması
gerekmektedir.
2.12. Başvuru formunun teslim edilebileceği yerler hangi işlemleri yapar?
Usulünce hazırlanan başvuru formu, harç tahsil makbuzuyla birlikte teslim edildiğinde başvurucu ya da temsilcisine alındı belgesi verilir ve bu tarih, başvurunun yapıldığı tarih olarak kabul edilir. Mahkemeler ya da yurt dışı temsilciliklerine teslim edilen başvuru formu ve ekleri gerekli kayıt işlemleri yapılıp fiziki ve elektronik ortamda Anayasa Mahkemesine gönderilir. Dava ve diğer yargılama işlemlerinin elektronik ortamda gerçekleştirildiği hâllerde Ulusal Yargı Ağı Bilişim Sistemi (UYAP) kullanılarak veriler kaydedilir ve saklanır.
2.13. Başvurunun durumu hakkında bilgilendirme yapılmakta
mıdır?
Başvurunun kayda alındığı ve başvuru numarası Anayasa Mahkemesince başvurucuya bildirilmektedir. Daha sonra yapılacak yazışmalar, bildirilen bu başvuru numarası üzerinden yürütülür. Başvurunun aşamaları e-Devlet sistemi üzerinden takip edilebilir. Anayasa Mahkemesince başvurunun idari yönden reddine, kısmen/tamamen kabul edilemezliğine ya da esasına ilişkin olarak verilen kararlar başvurucuya tebliğ edilir.
2.14. Bireysel başvuru formunda ya da eklerinde eksiklik bulunması hâlinde başvuru reddedilir mi?
Başvuru evrakında herhangi bir eksiklik bulunması hâlinde eksikliğin giderilmesi için başvurucu veya varsa vekiline on beş günü geçmemek üzere bir süre verilir ve geçerli bir mazereti olmaksızın bu sürede eksikliğin tamamlanmaması durumunda başvurunun reddine karar verileceği bildirilir. Tespit edilen eksikliklerin verilen kesin sürelerdetamamlanmadığı hâllerde başvurunun reddine karar verilir ve bu karar başvurucuya tebliğ edilir. Bu karara karşı tebliğ tarihinden itibaren yedi gün içinde Komisyona itiraz edilebilir. Bu konuda Komisyonların verdiği kararlar kesindir.
2.15. Bireysel başvuru yapıldığında başvuruya konu kamu gücü
işleminin infazı ya da icrası durur mu?
Bireysel başvuru yapılması, kesinleşen kamu gücü işleminin icrası ya da infazını engelleyici bir etki doğurmadığı gibi kamu gücü işleminin icra/infaz edilebilirliği bireysel başvuru incelemesi süresince de
devam eder. Bu hususun istisnası, yaşamına ya da maddi veya manevi bütünlüğüne yönelik ciddi bir tehlike bulunduğunun saptanması durumunda Anayasa Mahkemesi tarafından bir tedbir kararı verilmesi hâlidir.
2.16. Başvuru ne zaman karara bağlanır, inceleme için belirli bir
süre var mıdır?
Bireysel başvurular, geliş sırasına göre incelenerek karara bağlanır. Ancak Anayasa Mahkemesi, başvuruların konuları itibarıyla önemini ve aciliyetini gözönünde bulundurarak tespit ettiği kriterler çerçevesinde farklı bir inceleme sıralaması belirleyebilir.
2.17. Bireysel başvuru yapıldıktan sonra başvurudan vazgeçilebilir mi?
Bireysel başvuruda bulunulduktan sonra başvurudan feragat edilebilir. Başvurudan feragat edilmesi hâlinde düşme kararı verilebilir.
2.18. Anayasa Mahkemesi ile yazışma usulü nasıldır?
Başvurucu, Anayasa Mahkemesi ile yazışmalarını İçtüzük’te belirlenen bireysel başvuru usulünü izleyerek yapmak zorundadır. Başvurulara ilişkin bilgi, belge ve diğer her türlü talebin yazılı olarak
yapılması gerekir. Duruşma, tanık dinlenmesi veya keşif esnasında yapılanlar hariç bu usule uyulmaksızın yapılan talepler dikkate alınmaz.
Kaynak : https://www.izmirbarosu.org.tr